HAYAO MİYAZAKİ VE USTALIK

Ünlü Japon anime ustası Hayao Miyazaki... Onu daha çok 1974 yılında ülkemizde yayınlanan "Heidi, Alpler’deki Kız" isimli çizgi filminden ve "Ruhların Kaçısı" animesiyle kazandığı Oscar Ödülünü reddetmesinden tanıyoruz. O dönem Irak savaşının devam etmesi nedeniyle ABD'ye tepki olarak ödülü almaya gitmemişti.

Usta animecinin hayatını anlatan "10 Years with Hayao Miyazaki" isimli bir belgesel de çekilmiştir. Bu belgesel bir fikrin nasıl oluştuğunu, fikrin doğum sancılarının nasıl yaşandığını, ustalık denen olgunlaşmanın gerçekleşmesi için ödenen bedelleri ve bir işe olan adanmışlığın nasıl bir şey olduğunu çok güzel anlatıyor. Şuradan izleyebilirsiniz.

Miyazaki, yarattığı karakterler ve hayal gücünün sınırlarını zorlayan örgülerle oluşturduğu animelerle çok konuşuldu. Milyonlarca insanı etkiledi. Time dergisinin yaptığı dünyanın en etkileyici insanları listesinde yer aldı. Hayatını şuradan okuyabilirsiniz.

Miyazakinin bol ödüllü ve yürek ısıtan animeleri hakkında daha ayrıntılı bilgilere ise şuradan erişebilirsiniz. Bu animeler çocuklar kadar yetişkinlere de hitap etmektedir. Her seferinde kızımla birlikte yeniden biz de izliyoruz. Filmlerinde korku ve insanüstü varlıklar gibi Japonlar için sıradan, bizim için biraz +9 yaş üstü sayabileceğimiz öğeler içermektedir. Filmlerin alt yapısını zaten Japon kültürü oluşturuyor. Filmlerin arkasındaki hikayelere şuradan ulaşabilirsiniz.

Miyazaki 2013 yılında yaptığı Rüzgar Yükseliyor’un (The Wind Rises) ardından 72 yaşında emekliye ayrıldığını duyurdu. Çünkü yaşlanmıştı ve görme yetisini yavaş yavaş yitiriyordu. Fakat sevenlerini üzen bu kararı bozması uzun sürmedi. 2016 yılında hayallerindeki bir proje için çalışmalara başladığını duyurdu. Bu haber hayranları için müthiş bir şeydi. Büyük bir heyecan ve beklenti oluşmuştu.

Yeni filminin adı hazırdı; How Do You Live? Fakat film dört yıl geçmesine rağmen bir türlü seyirciyle buluşmadı. Sadece birkaç küçük görüntü dışında. Beklenenden uzun sürmüştü. Çünkü filmi canlandırma tekniğiyle değil bizzat her karesini çizerek yapmak istiyordu. Belli ki usta Miyazaki kendi zirvesine son bayrağı dikmek istiyordu.

Komşum Totoro’yu 8 animasyoncu ile 8 ay çalışarak bitirmişti. Yeni filmi için bu çok zordu. Çünkü artık gelişen teknolojiye uyum sağlaması için daha çok kare çizmesi gerekiyordu. Bunun için 60 kişilik bir animasyoncu ekiple çalışıyordu. Ve filmin tüm sahneleri tek tek kare kare çiziliyordu.

Stüdyo Ghibli yaptığı açıklamada, 1 dakikalık animasyon için ekibin 1 ay uğraştığını üç yılda ancak 12 dakikasını bitirebildiklerini ve 2024’e dahi yetişmesinin zor olduğunu belirtiyordu. Evet, Usta Miyazaki’nin 2016 yılında 60 kişilik ekiple başladığı filmin henüz sadece 36 dakikası bitmişti.

Usta, eserini ilmek ilmek dokuyordu. Bahçesine diktiği fidana su verir gibi, bir annenin yavrusunu emzirdiği gibi, bir öğretmenin öğrencisini şefkatle ve sabırla yetiştirdiği gibi…

Gözlerinin ve ömrünün bu eseri bitirmeye yetmeyeceğinden endişe duyuyor. Bu yüzden film projesini yarım kalmaması için olabildiğince saklı tutuyor. Usta Miyazaki ve filmlerinden çıkarılacak çok ders var.