Tekne Orucundan Tekno Orucuna

Eski bir Anadolu geleneği olan “Tekne Orucu” tüm gün açlığa dayanamayacak yaştaki çocukların öğleye kadar tuttuğu oruçtur. Tekne deyince aklımıza hemen ekmek teknesi, balıkçı teknesi kavramları gelse de aslen Arapça “tenkiye” yani künyelemek, kimliklemek sözcüğünün bozularak günümüze kadar gelmesiyle oluşmuştur. Amaç çocukların şevkini kırmamak, onları oruca özendirerek onlara kimlik kazandırmaktır.

Çocukluğu Anadolu’da geçen herkesin davul sesleriyle sahura kalkıp öğle ezanıyla oruç açmışlığı vardır. Hatta bu tekne oruçlarını uç uca ekleyip birbiriyle yarışmışlığı da… Ailesiyle birlikte sahura kalkan, iftar sofrasına oturan ve ramazan sevincine ortak olan çocuk, kendini ailenin ve toplumun bir parçası olarak görmektedir.

Ne yazık ki günümüzde aile bireylerinin bir araya gelerek bir şeyler paylaşması çok zorlaşmıştır. Özellikle hayatın her alanına nüfuz eden ekran bağımlılığı durumu aile iletişiminde en önemli sorun haline gelmiştir. Aynı evin içerisinde birbirinin gözlerinin içine bakmayan, ortak bir sofrayı paylaşmayan, birbiriyle paylaşımda bulunmayan aileler çoğalmıştır.

Özellikle ekran bağımlılığının önüne geçmek için birkaç küçük öneri sunmak istiyorum. Tam gün oruç tutamayan çocuklar için tekne orucu uygulaması gibi bizler de “tekno orucu” tutabilir, tutturabiliriz. Madem bu ekranlardan tam anlamıyla kurtulamıyoruz, en azından kontrol altına alabiliriz.

1)      Öncelikle başlangıç için evimizin bir odasını “ekransız oda” ilan edebiliriz. Ekransız odada hiçbir şekilde cep telefonu, tablet, televizyon, bilgisayar olmayacak. Daha sonra ekransız oda sayısını zamanla ikiye, üçe çıkarabiliriz.

2)      Başlangıç için akşam 1 saati “ekransız zaman” ilan edebilirsiniz. Örneğin akşam 20-21 arasında tüm ekranları kapatıp kitap okuma veya hatıra anlatma saati yapabiliriz. Daha sonra bu saati ikiye, üçe çıkarabiliriz.

3)      Başlangıç için haftanın bir gününü “oyunsuz veya sosyal medyasız gün” ilan edebiliriz. Bu günde hiçbir şekilde sosyal medya hesaplarımıza bakmayacak, oyun oynamayacağız. Daha sonra bunu hafta sonu veya hafta içi olarak genişletebiliriz.

4)      “Tek ekran uygulaması” ile evimizdeki tüm ekranlı cihazları kapatıp tüm aile bireyleri için tek bir ekranla etkinlik yapabiliriz. Örneğin birlikte film izleme, oyun oynama, yarışma yapma gibi. Daha sonra bunu dışarıda tiyatro, konser, sinema etkinliği şeklinde geliştirebiliriz.

Ekran bağımlılığını azaltmanın yollarından biri de cep telefonuna zaman sayacı programı kurmak, televizyon ve bilgisayar kapanış saati ayarlamaktır. Tüm bunların ötesinde ekran bağımlılığının engellenmesi için şimdiye kadar keşfedilen en etkili yöntem; aile ile nitelikli ve paylaşımlı zaman geçirmektir. Tıpkı tekne orucundaki gibi, kendimizi ailemizin ve toplumun bir parçası olarak görmek, iç huzurumuzu sağlamak, sağlığımızı korumak ve ailemizi kimliklendirmek için belki de tekno orucunu daha ciddiye almalıyız.